Біздің сарайымыздың тарихы-қазақстандықтардың бірнеше ұрпағының есімдері мен тағдырлары тоғысқан көпжылдық шежіре.
Алматы қаласының
Оқушылар сарайы Қазақ КСР үкіметінің тапсырысы бойынша салынып, 1983 жылы 30
қыркүйекте есігін айқара ашты. Қаланың жүздеген тұрғындары мен қонақтары Алматы
қаласы, Ленин даңғылы, 114 мекенжайындағы сарайдың салтанатты ашылуына
жиналды. Алғашқы күндерден
бастап сарай мектеп оқушыларының басты кездесу орны, ең ауқымды іс-шаралардың
орталығы болды!
Оқушылар сарайының ғимараты-1984 жылдан бастап Республикалық тізілімге
енгізілген тарихи маңызы бар сәулет ескерткіші. Оның авторлары-жетекші
сәулетшілер мен инженерлер В.Ким, А. П. Зуев және Т. С. Әбілдаев.
Оқушылар сарайының бірегей құрылысы шын мәнінде
қаланың безендірілуіне, республиканың мақтанышына, мәнерлілігі мен сындарлы
шешіміне – маңызды қала құрылысы элементіне айналды. Сарай ғимараты 12
павильоннан тұрады, оның пайдалы ауданы 35 мың шаршы метрден асады және бір
нүктеге концентрлі түрде жақындайтын бірнеше спиральдан тұратын ерекше пішінге
ие. Композицияның орталығы-салтанат залын жабатын күмбез.
Іле
Алатауының етегінде орналасқан бұл құрылыстың динамикалық формалары қаланың ең әдемі ғимараттарының бірін.
Егер сіз Сарайға құстар ұшатын биіктіктен қарасаңыз, онда сіз жерден пионер
галстугінің контурын көре аласыз, ал сарайдың алдындағы орталық алаң мен оған
апаратын аллеялар күн сәулесін ұқсайды.
Достық даңғылының шығыс жағында орналасқан монументалды ғимарат қаланың басты
магистральдарының бірін оңтүстікке қарай дамытуды жалғастыра отырып,
“Қазақстан” қонақ үйінен шығатын эспланадты толықтырады. Аллеялары,
гүлзарлары, әртүрлі ағаштардың
топтары бар кең көгалдандырылған кеңістіктер Оқушылар сарайын жолдан бөлектеп
тұр. Мұнда Қазақстанның қоғам қайраткері Ғани Мұратбаевқа ескерткіш орнатылған
(мүсінші Т.Досмағамбетов, О. Прокофьев, сәулетшілер – Ш. Уәлиханов, А.
Қайнарбаев).
1983 – 1991 жылдары – Республикалық пионерлер мен Оқушылар сарайы, Ленин даңғылы, 114.
1992 – 2004 жылдары – “Республикалық Оқушылар сарайы”РМҚК.
2004 жылы – “Қазақстан Республикасы Ғылым және білім министрлігінің “Республикалық қосымша білім беру оқу-әдістемелік орталығы” РМҚК болып қайта аталды (“Республикалық Оқушылар сарайы “РМҚК атауын өзгерту туралы” Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 28 сәуірдегі № 481 қаулысы).
2009 жылы – Алматы қаласы Білім басқармасының “Оқушылар сарайы” МКҚК болып өзгертілді (Алматы қаласы әкімінің 2009 жылғы 17 тамыздағы № 4/520 қаулысымен).
2. Алдыңғы тарихы
Біздің қаламыздағы мектептен тыс жұмыстарға арналған ғимараттар салу тарихы қызықты. 1936 жылы Алматыда Гоголевская және Пушкинская көшелерінің қиылысында орналасқан Пионерлер үйі ұйымдастырылған. Кейінірек, 1962 жылы Пионерлер үйі сейсмикалық аудандастыруды ескере отырып, Мәскеу пионерлер үйінің қайта өңделген жобасы бойынша салынған Калинин көшесі, 93 (Қабанбай батыр көшесі) мекен-жайындағы жаңа ғимаратқа көшті. Осы уақытта ол Пионерлер сарайы болып өзгертілді. 1983 жылы Республикалық Пионерлер сарайының жаңа ғимараты салынды.
3. Ғимараттың сәулеттік ерекшеліктері.
3.1. Сарай бір уақытта екі мыңнан астам оқушыға қабылдауға арналған. Жобада 790 орындық көрермендер залы, үйірме бөлігі, хореографиялық және спорт залдары, жүзу бассейні қарастырылған. Көлемі кең ғимараттың логикалық бағыныштылығы мен кеңістіктік ашықтығы оның өз осіне бекітілген павильондары бар спираль түріндегі динамикалық құрамына байланысты салынған.
3.2. Оқушылар сарайын салу кезінде тек қазақстандық құрылыс материалдары пайдаланылған: Қордай және Балқаш граниттері, Маңғыстау қабықшасы, ағаш, металл. Интерьердің негізгі мотиві-контурдың жұмсақтығы және төбесінің түсінің қанықтылығы.
3.3. Ғимараттың композициясының орталығы-салтанат залын жабатын күмбез. Күмбездің диаметрі 21 метр, биіктігі 19 метр. Бүкіл сарай спиральды Галактика тұжырымдамасы бойынша салынған. Сарайдың барлық бөлмелері мереке залынан басталатын спираль түрінде орналасқан. Залда Қапшағай фарфор зауытында жасалған 19 ваза орнатылған. Әрбір ваза Қазақстанның бір облысын бейнелейді. Вазаларда символдар әр аймақтың әйгілі екенін көрсетеді. Салтанатты залы – 288 шам орнатылған люстрамен безендірілген, люстраның салмағы – 3,5 тонна, диаметрі-7 м.
3.4. Алдыңғы есік, негізгі кіреберіс пен баспалдаққа тік түсетін күн қабырғалар арқылы ерекше түрленіп, ол дөңгелек пішінді вестибюльге апарады. Екі деңгейлі күмбезді кеңістікті жарықтандыратын және күмбездің төменгі және жоғарғы бөліктерін бөлетін тар көлденең терезе белдіктері көзге тіке түспейді және қалқымалы әсер береді.
3.5. Негізгі көлемде залдар орналастырылған; бірінші деңгейде-орталықта үлкен бағанасы бар би залы, жоғары деңгейдегі мереке залы үшін тірек ретінде қызмет етеді. Күмбездің ішкі қабығында көрермендерге арналған мезонин бар.
3.6. Қасбеттердің архитектуралық құрамы терезе саңылауларының өлшемдері мен пішіндерінің әртүрлілігінде. Сейсмикалық белсенділігі жоғары учаскеде ғимарат тұрғызу кезінде құрылыстың прогрессивті әдістері, атап айтқанда жылжымалы қалыптағы монолитті темірбетон қолданылған, құрылыстың сейсмикалық төзімділігін күшейту бойынша шаралар қабылданған.
3.7. Ғимараттың эмоционалды әсерін күшейтуге табиғи және синтетикалық материалдармен қабырғаларды қаптауда – мәрмәр, қабық, гранит, анодталған алюминийдің құрылымы мен түс қанықтылығының экспрессивтілігі ықпал етеді . Интерьерлер алюминийден жасалған сәндік элементтермен және бағалы ағаштар, мәрмәр плиталармен, төбелері хрусталь люстралармен және шамдармен безендірілген.
3.8. Республикалық Оқушылар сарайының сәулеті үшін авторлық ұжым 1985 жылы Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің грамотасымен марапатталды.
3.9. Оқушылар сарайында үлкен концерт залы (кәсіби дыбыстық және жарық жабдықтарымен жабдықталған), салтанат залы, ертегілер залы, бұқаралық іс-шаралар залы, көрме залы, үлкен спорт залы, бокс залы, күрес залы, бассейн, көркем шеберхана-студиялары, оқу кабинеттері, хореографиялық сыныптар, костюм ауыстыру бөлмелері және әкімшілік-шаруашылық үй-жайлар орналасқан.
3.10. Қазіргі уақытта Оқушылар сарайын жаңғырту бойынша кезең-кезеңмен жұмыс жүргізілуде. 2022 жылдың наурыз айында Ғылыми-техникалық циклінің зертханалары таныстырылды: бұл 3 D прототиптеу, робототехника, гидпропоника, IT/VR/AR, физика және нейротехнология, Биология, Физика және Аэро, планетариум және т. б. инновациялық зертханалар.